آغاز شکل‌گیری ورزش افراد دارای معلولیت در کشور ما و پیشرفت آن، یکی از ثمرات ارزشمند پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران است.

فدراسیون ورزش‌های معلولین، سال ۱۳۵۸ تأسیس شد و فعالیت خود را در ۶ رشته ورزشی -شامل بسکتبال با ویلچر، دوومیدانی، شنا، تنیس روی میز، والیبال نشسته و وزنه‌برداری- تحت نظارت سازمان تربیت بدنی آغاز کرد.

فدراسیون ورزش‌های جانبازان و معلولین

با آغاز جنگ تحمیلی و دوران دفاع مقدس، لزوم توان‌بخشی جسمی و روحی جانبازان عزیز برای ورود اجتماع مورد توجه قرار گرفت و سال ۱۳۵۹، واژه‌ی «جانبازان»، به نام این فدراسیون افزوده شد و بدین‌ترتیب فدراسیون ورزش‌های جانبازان و معلولین با مأموریت جدید خود برای جذب و حمایت از این گروه از مخاطبان خود، مسئولیت سنگین‌تری را بر عهده گرفت.

در سال‌های آغازین فعالیت‌های ورزشی جانبازان و معلولین، ورزشکاران دارای اختلالات جسمی حرکتی مانند قطع عضو، آسیب نخاعی، کم‌توانی ذهنی، فلج مغزی‌ و همچنین ورزشکاران دارای اختلات بینایی جامعه هدف اصلی این فدراسیون را تشکیل می‌دادند و به دلیل ضرورت حضور در عرصه‌ی بین‌المللی،  فدراسیون کشورمان نیز به عضویت پنج سازمان بین المللی ورزشی با نام اختصاری  ISODsدرآمد. 

فدراسیون ورزش‌های نابینایان و کم‌بینایان

با توسعه کمی و کیفی ده‌ها رشته ورزشی و افزایش وسیع تعداد ورزشکاران در سطح کشور، در سال ۱۳۷۷ لزوم استقلال و جدایی ورزش‌های نابینایان و کم‌بینایان مورد توجه قرار گرفته و با پیشنهاد فدراسیون جانبازان و موافقت سازمان تربیت بدنی (وقت) فدراسیون ورزش‌های نابینایان و کم بینایان به صورت مستقل فعالیت خود را آغاز کرد.

در سال ۱۳۷۷ و با تاکید کمیته بین المللی پارالمپیک (IPC) مبنی بر الزام تشکیل کمیته ملی پارالمپیک (NPC) در ایران جهت شرکت در بازی‌های پارالمپیک تابستانی و زمستانی و سفر رئیس وقت آن آقای "دکتر رابرت استیدوارد" و دیدار با رئیس وقت مجلس شورای اسلامی (آقای ناطق نوری) فرآیند تأیید و تأسیس این کمیته در کشور آغاز گردید.

 

تأسیس کمیته ملی پارالمپیک

کمیته ملی پارالمپیک ایران، هفدهم بهمن سال ۱۳۷۹با تایید اساسنامه، در هیات اجرایی کمیته ملی المپیک تأسیس شد.

پس از برگزاری نخستین مجمع عمومی کمیته ملی پارالمپیک و انتخاب رئیس، دبیر، اعضای هیأت رئیسه و اجرایی این کمیته برای مدت ۴ سال، ورزش‌های تابستانی و زمستانی هر دو فدراسیون ورزش‌های جانبازان و معلولین و نابینایان و کم‌بینایان برای اعزام تیم‌های ملی به مسابقات پاراآسیایی، قهرمانی جهان و پارالمپیک، تحت پوشش مالی، آموزشی و فنی این کمیته قرار گرفت.

نخستین رئیس کمیته ملی پارالمپیک ایران، محمود خسروی‌وفا بود که با حفظ سمت (ریاست فدراسیون ورزش‌های جانبازان و معلولین) هدایت امور را بر عهده گرفت.

 

محمود خسروی‌وفا، اولین رئیس کمیته ملی پارالمپیک

 

طرح دو فوریتی انتزاع کمیته ملی پارالمپیک کشورمان از کمیته ملی المپیک ۱۰ شهریور ۱۳۹۵ در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید که حاصل سال‌ها تلاش مسئولین پارالمپیک ایران برای استقلال این کمیته به عنوان یک نهاد عمومی غیردولتی بود.

با تدوین و تصویب اساسنامه جدید کمیته ملی پارالمپیک و ابلاغ رسمی آن از سوی معاون اول رئیس جمهور در تاریخ ۳ شهریور ۱۳۹۷ فعالیت‌های پارالمپیک ایران توسعه یافت و این کمیته با مأموریت و حمایت از جامعه هدف خود در راستای رسالت ورزشی خود مسئولیت‌های بیشتری را پذیرفت و در حوزه‌های مختلفی چون زمینه‌سازی برای شناسایی و پرورش ورزشکاران در عرصه‌ی همگانی و قهرمانی سرمایه‌گذاری کرد.

پس از مدتی، طبق اساسنامه جدید کمیته ملی و با نظر کمیته بین‌المللی پارالمپیک نمایندگان فدراسیون‌های ملی دوچرخه‌سواری، تنیس، تکواندو، بدمینتون،‌ تنیس روی میز، کانو،‌ سوارکاری،‌ پزشکی ورزشی،‌ دانش‌آموزی،‌ دانشجویی و کارگری که جامعه هدف این کمیته را تحت پوشش داشتند نیز به عضویت مجمع عمومی این کمیته درآمده و مأموریت خود را آغاز کردند.

 

دکتر غفور کارگری

در تاریخ ۲۲ آذر ۱۴۰۱ با برگزاری بیست و دومین مجمع عمومی و انتخاباتی کمیته ملی پارالمپیک، دکتر غفور کارگری با رأی اعضای این مجمع انتخاب شد و به عنوان دومین رئیس کمیته ملی پارالمپیک هدایت فعالیت‌های این کمیته را به مدت چهار سال بر عهده گرفت.

غفور کارگری، رئیس فعلی کمیته ملی پارالمپیک

 

رشته‌های ورزشی پارالمپیکی فعال در ایران

پانزده رشته ورزشی تابستانی (انفرادی) پارالمپیک:

دوومیدانی، شنا، وزنه‌برداری، تنیس روی میز، دوچرخه‌سواری، بوچیا، تنیس، سوارکاری، بدمینتون، تکواندو، تیراندازی با کمان، تیراندازی، جودو، کانو، تکواندو

چهار رشته ورزشی تابستانی (تیمی) پارالمپیک:

والیبال نشسته، بسکتبال با ویلچر، گلبال، فوتبال نابینایان

سه رشته ورزشی زمستانی (انفرادی) پارالمپیک:

اسکی آلپاین، اسکی راهپیمایی، اسنوبرد.